top of page
MEKANSAL GÜNLÜK
Bellek kavramı ÅŸimdiki zamanın deÄŸerli artığıdır. YaÅŸanılan anlardan oluÅŸan bir hafıza daÄŸarcığıdır. GeçmiÅŸ zamandan beslenir, ancak ÅŸimdiki zamanda gerçekleÅŸir. Karşılaşılan nesne, mekan, olay karşısında ortaya çıkan geçmiÅŸ deneyimlerin çaÄŸrışımıdır. Assmann (2001), dört ana baÅŸlığa ayırdığı bellek türlerinden nesneler belleÄŸini ÅŸu ÅŸekilde tanımlar: “Nesneler BelleÄŸi; yatak, iskemle, yemek ve yıkanma araç gereçleri, giysi ve alet, edevat gibi günlük ve özel eÅŸyalardan, evler, köyler ve kentler, sokaklar, araçlar ve gemilere kadar; amaca uygunluk, rahatlık ve güzellik gibi hayaller, böylece bir anlamda kendinin yansımasıdır, geçmiÅŸini atalarını hatırlatır. Ä°çinde yaÅŸadığı ÅŸeyler dünyasının, ÅŸimdiki zamanı yaÅŸarken farklı geçmiÅŸleri hatırlatan bir zaman dizini de vardır.” Bir mekan, bellek olmadan algılanamaz. Bellekteki geri çağırma bildirimini tetikleyen mekanlar bellek mekanlar olarak adlandırılabilir. Hafıza daÄŸarcığında harekete geçirilen her duygu, düÅŸünce belleÄŸin ürünüdür, ve o mekana veya nesneye karşı oluÅŸturulacak algının biçimini belirler.
Müze evler. Sonradan bir araya getirilen nesneler topluluÄŸunun sergilenmesinin aksine, bilinen müze mekanlarından ayrılan bir noktası var ki halihazırda bir araya getirilmiÅŸ olanın sergisi olmaları. Tek tek nesnelere odaklanmaz. Birçok sıradan nesnenin bir araya geliÅŸine ve birlikte yaÅŸayışlarına odaklanır. Onları kimin bir araya getirdiÄŸine, ne amaçla getirdiÄŸine, nasıl kullandığına, nasıl yaÅŸattığına, nasıl baktığına, neden oraya koyduÄŸuna, ona ne ifade ettiÄŸine, bir araya getiren için ne önemi olduÄŸuna, hayatına nasıl dokunduÄŸuna. Gündelik hayatın sıradan pratiÄŸi ev yaÅŸantısı bile özne deÄŸiÅŸimiyle hayal gücünü zorlar hale gelir. Kullanıcısı bellidir, ipucu verir. Mekansal günlüÄŸün sondurulmuÅŸ bir sahnesidir. Sıradanlığın gücünü sergiler. Tüm yaÅŸantıyı en gündelik halde canlandırır. ‘–mış gibi’ yaptırır. Hayal ettirir. Bir restoranın arka mutfağına girmek gibidir. Cemile’nin, Murteza’nın piÅŸtiÄŸi tezgahtır. Bu masada kalemi ÅŸöyle tutmuÅŸtur, bastığım yere basmıştır, karısının iÅŸe girmesi gerektiÄŸi kararını da bu masa da almıştır herhalde.
MüzeleÅŸtirilmiÅŸ, önemli bir yazar evi. Ancak bir yazar evi, kodlanması, çözümlenmesi belki daha imkanlı bir mekan. YaÅŸantısına dair ipuçlarıyla dolaÅŸmak, boÅŸ olan özne karesinin doldurulmasına imkan veriyor. Birbiriyle çeliÅŸen, algısı çok farklı iki kavramın bir araya geldiÄŸi müze-ev kavramı bir superpose mekan olarak tanımlanabilir. Mahremdir, ancak ifÅŸa edilmiÅŸtir. Sıradandır, ancak temsil mekan haline gelmiÅŸtir. KiÅŸiseldir, ancak kamuya sunulmuÅŸtur.
Bir ev, kiÅŸinin yaÅŸam sergisidir, bir anlamda belleÄŸini oluÅŸturan özdür. BaÅŸka birinin belleÄŸi, müze özelindeki kullanıcının kiÅŸisel belleÄŸini tetikleyerek o mekanı algılamasını saÄŸlar, yeni bellek girdilerinin oluÅŸumunu tetikler. Müze evler, nesneler yardımıyla çaÄŸrışım, hayal ve algı sürecinin canlandığı bellek mekanlardır.
EV;
/ mahremiyet
/ perde arkası
/ enformel
/ gerçeklik
/ otobiografik
/ gündelik
/ sıradan
/ görünmez
/ kiÅŸisel
MÜZE;
/ kamusal
/ temsil
/ formel
/ kurgu
/ biografik
/ öyküleÅŸtirilmiÅŸ
/ didaktik
/ göz ününde
/ ifşacı
BELLEK;
/ hafıza dağarcığı
/ çaÄŸrışım
/ anı
/ hayal
/ imge
/ bilinç
/ algı
Günhan, A., 2011, From Houses to House Museums: Architectural Representation Of Different Narrations, Orta DoÄŸu Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
https://en.academicresearch.net/from-houses-to-house-museums-architectural-representation-of-different-narrations-evlerden-ev-muzelere/2/
Young, L., Is There a Museum in the House? Historic Houses as a Species of Museum
https://www.researchgate.net/publication/240518202
Young, L., 2012, House Museums Are Not All the Same!, The Getty Research Institute, Los Angeles.
Öymen, N., Pulat, G., 2009, Bellek ve mekan iliÅŸkisi üzerine bir model önerisi, Ä°TÜ Dergisi, Sayı:8, Cilt:2 s: 145-155
http://uvt.ulakbim.gov.tr/uvt/index.phpcwid=9&vtadi=TMUH&c=ebsco&ano=102236_fcefaf299f00bb32e5945b5d94305be6&?
Öymen, N., 2008, Bellek Ve Mimarlik Ä°liÅŸkisi Kalici Bellekte Mekansal ÖÄŸeler, Istanbul Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Fakültesi
http://hdl.handle.net/11527/8489
DERYA YÜCE
bottom of page